Pytanie nadesłane do redakcji
Alergia kontaktowa na materiały stomatologiczne. W składzie wkładu koronowo-korzeniowego (pod kompozytową koroną, która się wytarła i powstał kontakt ze śliną) są następujące metale: kobalt, chrom, wolfram, molibden, gal, krzem, mangan. Proszę powiedzieć, gdzie mogę zrobić testy na ww. łącznie metale. Dodam, że miałam potworne zesztywniające bóle stawów. Po podklejeniu kompozytu przez protetyka ból się już dużo zmniejszył, minęło 10 dni. Wkład założono do zęba 2 lata i 2 miesiące temu. Chcę go wymienić na bezpieczny dla mnie, ale skąd mam wiedzieć co będzie dla mnie bezpieczne. Muszę zbadać na co mam uczulenie. Jeżeli to możliwe, proszę o podanie adresu kliniki,w której zakłada się wkłady korzeniowe z kompozytu. Przeczytałam, że nie jest alergizujący na 100%. Problemem jest jednak znalezienie odpowiedniego protetyka, który parałby się tego typu materiałami, dziękuję, JK
Odpowiedziała
lek. stom. Wioletta Bereziewicz
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych CMUJ w Krakowie
Zakład Stomatologii Zintegrowanej CMUJ w Krakowie
Europejskie Centrum Profilaktyki w Krakowie
Współczesne protezy stałe, czyli takie, które są trwale umocowane na zębach własnych pacjenta (tj. wkład koronowo-korzeniowy, korona, most) wykonane są z uwzględnieniem warunków morfologiczno-fizjologicznych ich funkcjonowania w jamie ustnej, a także też doboru takich materiałów, które odpowiadają wysokim wymogom ich biozgodności w długotrwałym kontakcie z tkankami otaczającymi jamy ustnej. Obecnie dąży się do minimalizowania lub całkowitego wyeliminowania negatywnych skutków, gdyż dla żywego organizmu kontakt tkankowy z protezą jest kontaktem z ciałem obcym, dlatego też minimalizowanie ww. skutków oddziaływania ciała obcego następuje na skutek doskonalenia technik zabiegowych, technologii materiałowych, ale też dzięki mechanizmom odpornościowym i zdolnościom adaptacyjnym samego organizmu.1
Wkłady koronowo-korzeniowe są to konstrukcje stosowane w przypadku znacznego stopnia uszkodzenia lub całkowitego zniszczenia koron zębów własnych. Najważniejszym warunkiem ich zastosowania jest wyleczony korzeń zęba i brak patologicznych zmian przywierzchołkowych, gdyż są one mocowane w specjalnie preparowanym kanale korzeniowym i służą jako umocowanie korony protetycznej.1 Ze względu na metody wykonania wkładów koronowo-korzeniowych, dzielimy je na:
- wkłady indywidualne (ze stopów metali indywidualnie stworzone na wymiar kanału korzeniowego danego zęba - wykonane w laboratorium przez technika),
- standardowe (dostępne w kilku rozmiarach, np. ze stopów metali lub z włókna szklanego, które lekarz stomatolog dopasowuje do szerokości i długości kanału korzeniowego zęba na podstawie wykonanego zdjęcia radiologicznego).
Alergia kontaktowa na materiały stomatologiczne jest jeszcze słabo poznana, a objawy kliniczne są zróżnicowane.2 W badaniu retrospektywnym obejmującym 206 osób tylko u 4 wykazano alergię kontaktową na chlorek kobaltu (zaledwie 2%), natomiast u 7% badanych pojawiły się istotne klinicznie objawy alergii w kontakcie z metalami (tj. złotem, chlorkiem palladu, siarczanem niklu, amalgamatem), które minęły do 2 tygodni po usunięciu ww. alergenu.2 W następnych badaniach przesiewowych przebadano 4000 osób, wykazano iż nikiel, złoto, pallad i kobalt mogą mieć związek z wystąpieniem reakcji alergicznej w kontakcie ze skórą i błoną śluzową jamy ustnej, jednakże nie doszukano się badań epidemiologicznych, które określałyby częstość występowania objawów klinicznych po kontakcie stopów metali ze środowiskiem jamy ustnej.3 Nie doszukano się wiarygodnych badań, które wyjaśniałyby mechanizm współzależności reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) po zacementowaniu w jamie ustnej wkładu koronowo-korzeniowego wykonanego z ww. stopu metali, jednakże coraz więcej badaczy zainteresowanych jest badaniem prawdopodobieństwa wystąpienia zapalenia przyzębia u pacjentów z RZS, które jest 8 razy większe w porównaniu z osobami zdrowymi.4
Aby zdiagnozować alergię na metale stosowane w stomatologii, należy zebrać szczegółowy wywiad, wykonać badanie stomatologiczne oraz poddać się badaniom szczegółowym alergologicznym, w tym celu należy zgłosić się do lekarza stomatologa pierwszego kontaktu, aby otrzymać skierowanie do alergologa na wykonanie testów płatkowych skórnych.5 Następnie alergolog ustala wspólnie z lekarzem stomatologiem rodzaj leków i materiałów możliwych do zastosowania, informuje o reakcjach krzyżowych oraz proponuje prewencję farmakologiczną i postępowanie doraźne. Na tej podstawie alergolog wydaje zaświadczenie potwierdzające istnienie u chorego alergii na lek lub materiał stomatologiczny i substancje krzyżowo reagujące. Praktycznie większość współczesnych gabinetów stomatologicznych wykonuje świadczenia medyczne z zastosowaniem wkładów koronowo-korzeniowych z włókna szklanego,6 jednakże to lekarz stomatolog specjalista z protetyki stomatologicznej przedstawi Pani możliwe warianty leczenia, które będą spełniały również wymogi wytrzymałościowe w zakresie odbudowy brakujących twardych tkanek zęba.
Piśmiennictwo:
1. Majewski S.W.: Podstawy protetyki w praktyce lekarskiej i technice dentystycznej. Wyd. I, Kraków 2000: 290-409.2. Raap U., Stiesch M., Reh H., Kapp A., Werfel T.: Investigation of contact allergy to dental metals in 206 patients. Contact Dermatitis, 2009 Jun; 60(6): 339-343.
3. Kanerva L., Rantanen T., Aalto-Korte K. i wsp.:, A multicenter study of patch test reactions with dental screening series. Am. J. Contact Dermat. 2001 Jun;12(2): 83-87.
4. Salwiczek K.: Pacjenci z RZS częściej cierpią na chorobę przyzębia. Dental Tribune Polish Edition, wrzesień 2008,Vol. 6, Nr 9: 18.
5. Wykład prof. Dr. hab. n. med. Krystyny Obtułowicz - Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJCM "Alergia na leki i materiały stomatologiczne" w dniu 24.03.2012 na zebraniu ogólnym Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego w Krakowie.
6. Bitter K., Kielbassa A.M., Weiger R., Krastl G.: Cementowanie wkładu koronowo-korzeniowego wzmacnianego włóknem. Quintessence Tom XVIII, Numer 2/2010: 98-107.
