Pytanie nadesłane do redakcji
Mam alergię na pomidory, czy po zjedzeniu ugotowanego pomidora może mi się coś stać?
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna „Podgórna” w Szczecinie
Odpowiedź na pytanie jest niezmiernie trudna.
Częstość występowania alergii na pomidor w populacji polskiej nie jest znana. Szacuje się, że problem dotyczy około 6,5% mieszkańców rejonu basenu Morza Śródziemnego. Pomidor należy do roślin psiankowatych. Do grupy tej zakwalifikowano również ziemniaka, oberżynę, paprykę, tytoń, kawę i pieprz.
Alergia na pomidory najczęściej manifestuje się:
- zmianami skórnymi o charakterze rumienia, pokrzywki, wyprysku.
- objawami ze strony jamy ustnej: świąd i obrzęk warg, języka, podniebienia, gardła
- objawami żołądkowo-jelitowymi: nudności wymioty, bóle brzucha, biegunki
- objawami ze strony górnych i dolnych dróg oddechowych; wyciek z nosa, świąd, kichanie, obrzęk krtani, skurcz oskrzeli.
W przypadku alergii pokarmowej wywołanej uczuleniem na niektóre alergeny pomidora istnieje ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego (ciężka zagrażająca życiu reakcja ogólnoustrojowa).
Najważniejsze alergeny pomidora to:
- Sola I 1-profilina (dawna nazwa Lyc e 1) - główny alergen pomidora - zlokalizowany przede wszystkim w miąższu. Wykazuje bardzo duże podobieństwo budowy (homologię) z niektórymi alergenami brzozy, jabłka, traw.
- Sola I 2 - beta-fruktofuranozydaza pomidorowa (wcześniejsza nazwa Lyc e2) - i alergen raczej nieistotny klinicznie.
- Sola I 3 - białko przenoszące lipidy - ns LTP (Lyc e 3) występuje w miąższu, skórce i pestkach pomidora! Alergen termostabilny odpowiedzialny za występowanie groźnych reakcji ogólnoustrojowych (obróbka termiczna nie zmienia właściwości alergizujących!) Występuje w wielu roślinach, stąd dodatkowa możliwość reakcji krzyżowych z alergenami brzozy, jabłka, kiwi, brzoskwini.
- Sola I 4 występuje w miąższu - możliwość wystąpienia reakcji krzyżowych z alergenami brzozy, olchy jabłka, śliwki. Nasilenie objawów klinicznych zmniejsza odczulanie alergenami brzozy.
- Sola I 1,3 - beta-glukanaza występuje w miąższu (Lyc e glukanaza), możliwe reakcje krzyżowe z alergenami oliwki, ziemniaków, papryki, banana, lateksu, brzozy.
- Sola I - chitynaza występuje w miąższu, reakcje krzyżowe z awokado, bananem, kasztanem jadalnym, marakują, mąką pszenną. Alergen termolabilny - obróbka termiczna (np. gotowanie) znosi właściwości alergizujące!
- Sola I - peroksydaza - alergen nieistotny klinicznie
- Sola I 1S - globulina oraz sola I wicylina (białka spichrzowe) występują głównie w pestkach pomidora, duże znaczenie kliniczne, możliwość wystąpienia reakcji krzyżowych z alergenami innych ziaren (słonecznik, sezam, i orzechów). Alergen termostabilny! Obróbka termiczna nie zmienia właściwości alergizujących! W przypadku uczulenia na te alergeny istnieje ryzyko wystąpienia ciężkich zagrażających życiu reakcji ogólnoustrojowych! Białka o właściwościach alergizujących występują również w skórce pomidora.
Objawy kliniczne mogą być wywołane również mechanizmami nieimmunologicznymi zależnymi od amin biogennych, takich jak: tyramina, tryptamina, serotonina występujących w dużych ilościach w pomidorach (dawna nazwa pseudoalergia).
Czy można przewidzieć możliwość wystąpienia reakcji alergicznej na alergeny pomidora? W pewnym zakresie tak. W tym celu wykonuje się punktowe testy skórne z alergenem komercyjnym, oraz z alergenami natywnymi, bardziej przydatnymi w diagnostyce nadwrażliwości pokarmowej.
W przypadku testów natywnym materiałem badanym może być miąższ, skórka oraz zmiażdżone pestki pomidora. W nielicznych poradniach alergologicznych można wykonać badania z alergenami rekombinowanymi (badanie nie jest refundowane przez NFZ).
Można również przeprowadzić test prowokacji pokarmowej. U osób, u których po zjedzeniu pomidora występowały objawy kliniczne związane z mechanizmem zależnym od przeciwciał IgE, w związku z ryzykiem wystąpienia reakcji ogólnoustrojowych, badanie powinno być przeprowadzone w warunkach szpitalnych.
W niektórych przypadkach nadwrażliwości pokarmowej na pomidory możliwe jest wytworzenie tolerancji.
Podane przeze mnie dane w dużej mierze zaczerpnęłam z przepięknej pracy profesora Krzysztofa Buczyłko (druga pozycja piśmiennictwa), do której przeczytania gorąco zachęcam.
Piśmiennictwo:
Bartuzi Z.: Nowe spojrzenie na alergeny pokarmowe. Alergia. 2011, 2/48; 31-37.Buczyłko K.: Nie tylko alergeny: pomidor. Alergia 2013, 2/56; 16-19.
Kurek M., i wsp.: Testy prowokacyjne w nadwrażliwości i alergii pokarmowej. Przegląd alergologiczny. 2005; 3: 44-50.
Panaszek B., Szmagierewski W.: Podstawy patomechanizmu alergii krzyżowej. W grupie alergenów pochodzenia roślinnego. Alergia. 2010; 3/45: 39-46.
Panaszek B., Szmagierewski W.: Źródła alergenów reagujących krzyżowo i ich znaczenie kliniczne. Alergia. 2010; 4/46: 32-37.
Kruszewski J., Kowalski M.L.(red.): Standardy w alergologii. Część I. Stanowisko Panelów Eksperckich Polskiego Towarzystwa Alergologicznego. Medycyna Praktyczna. 2010.
