Co wywołuje pokrzywkę?

Pytanie nadesłane do redakcji

Nigdy nie byłam na nic uczulona (mam 22 lata), jednak jakieś dwa tygodnie temu pojawiło się silne swędzenie w okolicach dłoni, łokci, kolan, pasa oraz pośladków (ud).
Niedługo potem pojawiły się dziwne czerwone plamy (swędzące), raczej rozproszone. Pani doktor powiedziała, że to prawdopodobnie pokrzywka wywołana czymś, co jem. Postarałam się więc wyeliminować te składniki diety, które spożywałam być może w nadmiarze (nie były jednak to jednak rzeczy, których bym już wcześniej nie spożywała). Dostałam również polecenie robienia okładów z krochmalu, smarowania swędzących miejsc Hydrocortisonum, przyjmowania wapna oraz Zyrtecu. Niestety, mimo tego po upływnie kilku dni plamy oraz swędzenie się nasiliły. Pani doktor zaleciła wizytę u dermatologa. Musiałam jednak odczekać 4 dni (w tym weekend), żeby udać się do specjalisty. W tym czasie swędzenie i plamy troszkę ustały, mimo to czasem pojawiały się i znikały (ciągle w tych samych miejscach).
Kiedy myślałam, że ta dziwna alergia już ustała, miałam zaplanowane farbowanie włosów. Dzień po farbowaniu obudziłam się z bardzo napuchniętą górną wargą. Czułam również jakby puchło mi gardło. Nie wiem, czy była to kwestia alergii na farbę, zjedzonej wieczór wcześniej makreli, czy alergii, która związana była ze wspomnianą już pokrzywką. Opuchlizna na drugi dzień zniknęła, a ja wybrałam się w końcu do dermatologa. Pani doktor zaleciła silne ograniczenia żywieniowe, a mianowicie 10-dniową dietę: chleb, masło, ziemniaki, ryż, biały ser, krupnik, woda. Ponadto zaleciła wypranie ubrań w płatkach mydlanych, a do mycia używania jedynie mydła dla alergików. Dodatkowo dostałam skierowanie do szpitala w razie wystąpienia silnej opuchlizny i pokrzywki (wcześniej w internecie czytałam o obrzęku Quinckego i pani doktor również o nim wspomniała). Po powrocie do domu od razu wdrożyłam wszystkie zalecenia. W trakcie 3 dnia stosowania diety (dziś) obudziłam się ze spuchniętą dolną wargą. Jestem bardzo zaniepokojona tym, co się ze mną dzieje i kompletnie nie wiem co robić.
Dodam jeszcze, że swędzenie i plamy utrzymują się głównie w okolicach łokci i pośladków. Nigdy nie miałam żadnych uczuleń, alergii ani opuchlizn spowodowanych żywnością, środkami higieny czy środkami do farbowania włosów (to nie było moje pierwsze farbowanie). Czy to możliwe, że pokrzywka wywołana jest jakimś składnikiem diety, a puchnięcie ust alergią na farbę? Co powinnam robić? Byłabym bardzo wdzięczna za pomoc w tej sprawie.

Odpowiedziała

dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna „Podgórna” w Szczecinie

Opisywane przez Panią objawy najprawdopodobniej odpowiadają pokrzywce. Jest to choroba o różnorodnej etiologii. Wyodrębniono ponad 50 typów pokrzywek ich wspólną cechą jest typowy wykwit skórny przypominający bąbel występujący po poparzeniu przez pokrzywę (stąd nazwa choroby). Zmiany wywołane obrzękiem skóry właściwej manifestują się swędzącymi wykwitami o charakterze bąbli pokrzywkowych, w przypadku zajęcia głębszych warstw skóry występuje obrzęk Quinckego.

W zależności od czasu trwania choroby wyróżniono pokrzywkę ostrą (trwającą do 6 tyg.) oraz pokrzywkę przewlekłą (zmiany utrzymują się ponad 6 tyg.). Pokrzywka ostra jest najczęstszą odmianą choroby. Bardzo często jest wywołana mechanizmami immunologicznymi, w tym IgE-zależnymi. Zazwyczaj udaje się wówczas wykazać związek przyczynowy występujących zmian z czynnikiem alergizującym.

Do czynników najczęściej wywołujących ostrą pokrzywkę należą:

• pokarmy - u osób dorosłych głównie ryby, mleko, orzechy, owoce morza, jaja kurze, owoce, warzywa. Zmiany chorobowe mogą być także związane z reakcją na dodawane do pożywienia konserwanty, substancje smakowe, barwniki itp.
• leki - zwłaszcza, antybiotyki, sulfonamidy, leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, psychotropowe
• uczulenia na jad owadów

Pokrzywka ostra, zwłaszcza u osób dorosłych, może być także wywołana mechanizmami nieimmunologicznymi. Do najczęstszych przyczyn wywołujących ten typ pokrzywki należą infekcje wirusowe (np. enterowirusowe, adenowirusowe, hepatitis A,B,C) lub bakteryjne (Helicobacter pylori). Kolejną przyczyną może być stres, rzadziej emocje pozytywne.

W leczeniu ostrej pokrzywki najczęściej stosuje się wyłącznie leki antyhistaminowe (np. Zyrtec). W chorobie o cięższym przebiegu leczenie rozszerza się o glikokortykosteroidy, zwykle podawane doustnie.

Występowanie obrzęku, zwłaszcza w obrębie dróg oddechowych, wiąże się z ryzykiem zagrożenia życia. W takich sytuacjach chory niejednokrotnie wymaga podania adrenaliny i dalszego leczenia w warunkach szpitalnych.

W celu potwierdzenia lub wykluczenia alergii na pokarmy część alergologów zaleca 3-dniową (czasami 7-dniową) dietę eliminacyjną. W okresie tym można jeść bez ograniczeń: ziemniaki, ryż, wodę mineralną, słodzoną herbatę.

Następnie, obserwując reakcję skóry, w odstępach 1-2-dniowych wprowadza się do jadłospisu kolejne pokarmy. Po zaprzestaniu przyjmowania leków antyhistaminowych oraz braku przeciwwskazań wykonuje się punktowe testy skórne z alergenami.

Zastanawia się Pani co mogło być przyczyną wystąpienia zmian skórnych - farbowanie włosów czy zjedzona wcześniej wędzona makrela? Bardziej prawdopodobną przyczyną wydaje się spożyta wędzona makrela.