Alergia na parafenylodwuaminę (sztuczną hennę)

Pytanie nadesłane do redakcji

Witam. Jakieś 8 lat temu pofarbowałam pierwszy raz włosy. Po trzech dniach od farbowania dostałam okropnego uczulenia, moja głowa była pokryta ropnymi krostami, włosy były całe w ropie. Okropnie to wspominam. Od tamtej pory nigdy nie farbowałam włosów, a bardzo bym chciała. Mam uczulenie na hennę - kiedyś, nie wiedząc o uczuleniu, zrobiłam tatuaż z henny, po czym tatuaż zszedł, a został wzór tatuażu, ale z ropnych krost, to samo, co po malowaniu włosów. Czy to oznacza, że dalej mogę mieć uczulenie? Tak bardzo bym chciała zmienić mój naturalny ciemny blond na mocny rudy. Mam udać się na testy alergiczne? Proszę o odpowiedź.

Odpowiedziała

dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna „Podgórna” w Szczecinie

Występujące u Pani objawy były najprawdopodobniej związane z uczuleniem na parafenylodwuaminę (PDD). Jest to amina aromatyczna, potocznie nazywana sztuczną henną. PDD należy do grupy najsilniejszych alergenów kontaktowych.

Objawy związane z alergią na PDD to najczęściej świąd skóry występujący po farbowaniu włosów, brwi, wykonaniu tatuażu. Rzadziej występują objawy skórne o charakterze ciężkiego wyprysku (takie objawy prawdopodobnie wystąpiły u Pani). Opisywano również przypadki uszkodzenia rogówki oka u uczulonych kobiet farbujących brwi i rzęsy.

Reakcje uczuleniowe są najczęściej wywołane mechanizmem opóźnionym, dlatego ciężkie zmiany skórne mogą się pojawić nawet po 48-72 godzinach od kontaktu z alergenem. W przypadku uczulenia na parafenylodwuaminę możliwe jest również wystąpienie reakcji natychmiastowych, występujących w czasie kilku minut do kilku godzin od kontaktu z alergenem. Reakcje te mogą zagrażać zdrowiu, a nawet życiu osoby uczulonej.

Manifestacja kliniczna uczulenia natychmiastowego to świąd skóry, zmiany o charakterze pokrzywki, uczucie duszności, ucisku w klatce piersiowej, świszczący oddech, napadowy kaszel, zaburzenia rytmu serca, spadek ciśnienia krwi. PDD jest najczęstszym alergenem zawodowym fryzjerek.

Związek może występować w farbach do włosów o różnych odcieniach, największe jego ilości wykazano w farbach w kolorze kasztanowym i czarnym. PDD bywa używana do farbowania tkanin stąd możliwość wystąpienia zmian skórnych po kontakcie z odzieżą oraz materiałami tapicerskimi.

Parafenylodiamina może wywoływać uczulenia krzyżowe z wywoływaczami czarno-białej fotografii, antyutleniaczami gumy, utwardzaczami żywic epoksydowych, lekami z grupy sulfonamidów, niektórymi lekami znieczulającymi (anestezyna, benzokaina, nowokaina).

W Pani sytuacji farbowanie włosów farbami zawierającymi PDD może być bardzo ryzykowne.

Pomiędzy aminami aromatycznymi mogą zachodzić uczulenia krzyżowe, dlatego przed użyciem farby należy wykonać otwartą próbę ekspozycyjną. Niewielką ilość farby nakłada się na skórę za uchem. Reakcje natychmiastowe (świąd skóry, bąbel pokrzywkowy) występują w ciągu kilku-kilkunastu minut po założeniu próby.

W diagnostyce reakcji opóźnionych próbkę farby zakłada się również na skórę za uchem, farbę ściera się po 1 godzinie, a ocenę reakcji skóry wykonuje się po 24, 48, a czasami 72 godzinach od założenia.

Próbę z PDD może również wykonać lekarz alergolog. Badany alergen nakłada się w testach płatkowych na skórę pleców. Po 48 godzinach zdejmuje się plaster i wykonuje pierwszy odczyt, kolejny odczyt następuje po kolejnych 24 godzinach. W niektórych przypadkach dokonuje się dodatkowego odczytu po 96 godzinach od założenia testów płatkowych.

Siedem dni przed wykonaniem badania należy przerwać przyjmowanie leków antyhistaminowych drugiej generacji.

W przypadku potwierdzenia alergii na PDD można próbować farbować włosy farbami roślinnymi lub pozbawionymi PDD (ale wcześniej należy wykonać próbę ekspozycyjną). Druga ewentualność, to pokochać swój kolor włosów.