×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Roztocze kurzu domowego

dr n. med. Piotr Rapiejko
Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych

Najsilniejsze objawy kliniczne alergii na roztocze kurzu domowego występują w okresie jesienno-zimowym. Pojawienie się kataru, kichania, świądu i niedrożności nosa w czasie sprzątania, zamiatania czy odkurzania może sugerować obecność nadwrażliwości na alergeny roztoczy kurzu domowego.

Co to są roztocze?

Uwaga

Prawidłowa nazwa to roztocze (pajęczaki), nie roztocza.
Roztocza to rośliny cudzożywne (saprofity).
Roztocze to drobne pajęczaki, o wymiarach od kilkuset mikrometrów do 1 milimetra. Występują w różnych środowiskach, najczęściej w glebie.


Wewnątrz mieszkań, w kurzu domowym, żyją roztocze z różnych rodzin i gatunków. Związek pomiędzy obecnością substancji produkowanych przez roztocze, a objawami astmy oskrzelowej obserwowany jest już od dawna. Jednak dopiero w 1964 roku przeprowadzono kompleksowe badania, które wykazały współzależność między nadwrażliwością na kurz a obecnymi w nim roztoczami.

Co wiemy o roztoczach kurzu domowego?

Znamy około 45–46 tysięcy gatunków roztoczy.

Zainteresowania alergologów koncentrują się na gatunkach roztoczy kurzu domowego. Mianem tym określa się gatunki roztoczy występujące w kurzu pochodzącym z łóżek, mebli tapicerskich oraz z podłóg w pomieszczeniach mieszkalnych. Najszerzej rozprzestrzenione oraz najlepiej poznane pod względem szkodliwości medycznej są roztocze Dermatophagoides pteronyssinusDermatophagoides farinae.

W warunkach naturalnych głównym pożywieniem dla roztoczy kurzu domowego jest złuszczony naskórek ludzki i zwierzęcy. Uważa się, że 150 mg ludzkiego naskórka wystarcza do zaspokojenia potrzeb pokarmowych populacji roztoczy liczącej 3000 osobników w okresie 2–3 miesięcy.

Optymalne warunki dla rozwoju roztoczy to, poza dostępnością właściwego pokarmu, odpowiednia wilgotność względna oraz temperatura powietrza. Mają one wpływ na tempo wzrostu populacji, płodność samic, przeżywalność zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak też w środowisku naturalnym.

Najkorzystniejszą dla rozwoju populacji Dermatophagoides pteronyssinus temperaturą jest 23°C, choć mogą rozwijać się w zakresie temperatur od 17°C do 30°C. W niskiej temperaturze dorosłe osobniki szybko giną. Tylko 15% populacji Dermatophagoides farinae przeżywa w temperaturze 2°C przez 168 godzin, a 40% w temperaturze -15°C w ciągu 6 godzin. W temperaturze -25°C po 6 godzinach giną wszystkie okazy Dermatophagoides pteronyssinusDermatophagoides farinae.

W wyższych temperaturach wzrasta aktywność roztoczy, ale jednocześnie skraca się ich okres życia, np. w temperaturze 45°C mogą przeżyć 24 godziny, w temperaturze 50°C 4 godz., w temperaturze 60°C mniej niż godzinę, a w temperaturze 70–80°C tylko 5 minut. Uważa się, że temperatura jest głównym czynnikiem decydującym o możliwości rozwoju populacji tych roztoczy.

Głównym czynnikiem określającym liczebność tych gatunków roztoczy jest wilgotność względna powietrza. Gatunek Dermatophagoides pteronyssinus wymaga 75–80% wilgotności względnej (optymalnie 80%). Jeśli wilgotność powietrza spada poniżej 70%, roztocze oszczędnie gospodarują wodą, którą czerpią z otaczającej je pary wodnej. Z drugiej strony, wilgotność względna powyżej 85% jest już dla nich zbyt wysoka.

W mieszkaniach roztocze występują w miejscach, które zapewniają im schronienie, pokarm oraz odpowiednią wilgotność. Obecne są więc w łóżkach, matach, dywanach, meblach tapicerowanych, zabawkach pluszowych, zasłonach.

Sezonowym wahaniom wilgotności powietrza wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych towarzyszą zmiany liczebności roztoczy z rodzaju Dermatophagoides. W naszej strefie klimatycznej maksymalna liczba tych roztoczy przypada na lato oraz wczesną jesień (od czerwca do końca października), kiedy wewnątrz mieszkań panują dogodne dla ich rozwoju warunki wilgotnościowe. Natomiast w okresie zimowym wilgotność powietrza wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych jest niska i utrzymuje się poniżej krytycznej dla omawianych roztoczy wartości. Wtedy też ich liczba w kurzu domowym znacznie się zmniejsza.

Na liczebność roztoczy poza wilgotnością i temperaturą mogą mieć wpływ także inne czynniki, np. częstość wietrzenia mieszkań, ich czystość, wiek i stan techniczny budynku lub poziom socjalno-ekonomiczny zamieszkującej w nim rodziny. Zwykle częściej i w większej liczbie stwierdzano roztocze w kurzu rzadko sprzątanych, niewietrzonych mieszkaniach – w starych, zawilgoconych domach ogrzewanych piecami.

Pomimo że w okresie zimowym populacja roztoczy wewnątrz mieszkań zmniejsza się, to z uwagi na nagromadzenie alergenów roztoczy w kurzu domowym oraz zmniejszoną wentylację powietrza w okresie jesienno-zimowym najsilniejsze objawy kliniczne występują właśnie w tym okresie. Pojawienie się kataru, kichania, świądu i niedrożności nosa w czasie sprzątania, zamiatania czy odkurzania może sugerować obecność nadwrażliwości na alergeny roztoczy kurzu domowego (zobacz: Alergiczny nieżyt nosa).

Jak ograniczyć działanie alergenów roztoczy kurzu domowego?

W usunięciu alergenów roztoczy kurzu domowego pomoże:

  • pranie pościeli, poduszek, koców, pluszowych zabawek w temperaturze 55°C
  • poddawanie pościeli i zabawek pluszowych okresowemu działaniu niskich temperatur (zamrażanie)
  • stosowanie tzw. pościeli barierowej, wykonanej z tkanin syntetycznych, nieprzepuszczających roztoczy i alergenów
  • stosowanie środków roztoczobójczych (akarycydów)
  • rezygnacja z dywanów (podłoga z materiałów umożliwiających łatwe czyszczenie).

09.09.2013
Zobacz także
  • Domowe sposoby unikania alergenów roztoczy kurzu domowego
  • Grzyby mikroskopowe (pleśniowe)
  • Alergeny wziewne
Wybrane treści dla Ciebie
  • Inne badania wykonywane u chorych na astmę
  • Badanie cytologiczne wymazu z nosa
  • Nieżyt nosa
  • Alergia pokarmowa
  • Astma aspirynowa
  • Astma u dzieci - mechanizmy i przyczyny
  • Obrzęk naczynioruchowy
  • Dieta dla osób dorosłych z alergią na białka jaja
  • Alergiczny nieżyt nosa
  • Nadwrażliwość na pokarmy
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta