Jad mrówki może wywołać ból lub inne dolegliwości (głównie uczucie świądu). Do grup zwiększonego ryzyka uczulenia należą przede wszystkim osoby nadwrażliwe na inne owady błonkoskrzydłe.
Spośród kilku rodzajów mrówek najczęściej uczulają następujące: Brachyponera (szczególnie gatunek B. chinensis), Formica (szczególnie gatunek F. rufa) i Solenopsis (szczególnie gatunek S. invicta). Rodzaje te występują na różnych kontynentach, ale ostatnio bywają „importowane” nawet do bardzo odległych krajów (w tym niekiedy z Australii do Europy). Mrówek nie ma jedynie na dalekiej północy (na drugiej półkuli - na dalekim południu), natomiast jest ich stosunkowo dużo w krajach o gorącym klimacie.
Przed zagrażającym im nieprzyjacielem mrówki bronią się atakiem. Dlatego najpierw gryzą ofiarę (w celu łatwiejszego utrzymania się na jej ciele), a następnie do wytworzonej nadżerki wpuszczają jad, w którym występują różne substancje.
Objawy uczulenia na jad mrówek
Jad mrówki może wywołać ból lub inne dolegliwości (głównie uczucie świądu). Ważnym składnikiem jadu jest kwas mrówkowy, szczególnie obfity w jadzie mrówki rudnicy. Do innych związków wywołujących ból u osób nieuczulonych należą białka alkaloidowe, w tym dialkilopiperydyna. Jad szeregu gatunków zawiera niewielkie ilości hialuronidazy, kinin, terpenoidów oraz histaminy, a niektórych - także lipazy i esterazy. Substancje te bywają niekiedy powodem występowania jałowych krostek, a nawet martwicy skóry. Zmiany powyższe są niezależne od mechanizmów immunologicznych. Uczulają natomiast białka o dotąd słabo poznanych funkcjach w organizmie mrówki.
Do grup zwiększonego ryzyka uczulenia należą przede wszystkim osoby nadwrażliwe na inne owady błonkoskrzydłe. Słabo udowodniony jest pogląd, że łatwiej uczulają się na mrówki atopicy (zobacz: Atopia). W USA wykazano na przykład, że niewielkie ilości IgE skierowanych przeciwko jadowi mrówki częściej wykrywa się u dzieci chorujących na astmę niż u ich zdrowych rówieśników (zobacz: Astma u dzieci).
Kto uczula się najczęściej?
Przypadków uczulenia na jad mrówek najwięcej obserwuje się w Australii, a także w południowych stanach USA, gdzie do 1994 roku rozpoznano 34 zgony w następstwie nadwrażliwości tylko na Solenopsis invicta. W Australii najczęściej uczula rodzaj Myrmecia, a w Skandynawii - rodzaj Myrmica.
Ogólnie - jak już przed ponad 10 laty alarmowało czasopismo "Clinical Experimental Allergy" - jady mrówek "są nierozpoznawanym źródłem alergii w wielu częściach świata" i nieraz odpowiadają za niezdiagnozowane przypadki nadwrażliwości, a nieznajomość tego faktu przez lekarzy uniemożliwia właściwe "okazywanie pomocy wielu pacjentom", w tym nawet w sytuacjach zagrożenia życia.
