Alergen pyłku ambrozji jest najczęstszą przyczyną pyłkowicy w Ameryce Północnej i przez wiele lat uważano, że nie stanowi problemu w Europie. Od końca lat 60. ambrozja obecna jest we Francji, północnych Włoszech, w krajach bałkańskich, południowej Austrii, na Węgrzech i na Ukrainie, a ostatnio także na terenie Polski.
Kwitnienie ambrozji w Polsce przypada na drugą połowę sierpnia, wrzesień i pierwszą dekadę października (zobacz kalendarz pylenia ambrozji zamieszczony poniżej).
Aspekty botaniczne
Rodzaj ambrozja należy do rodziny astrowatych i obejmuje około 40 gatunków. Większość gatunków pochodzi z Ameryki Północnej. Za objawy alergiczne przede wszystkim odpowiedzialne są alergeny pyłku dwóch gatunków ambrozji: ambrozji bylicolistnej i ambrozji trójdzielnej. Pozostałe gatunki ambrozji, jak np. ambrozja zachodnia czy ambrozja nadmorska, mają mniejsze znaczenie w wywoływaniu objawów alergicznych. Ambrozja jest rośliną zielną, jednoroczną lub byliną.
W Polsce stwierdzono obecność trzech gatunków ambrozji: ambrozja bylicolistna ambrozja zachodnia i ambrozja trójdzielna.
Z uwagi na to, iż ambrozja wysiewana jest głównie z importowanym zbożem (nasiona ambrozji często zanieczyszczają nasiona zbóż), obserwowana jest najczęściej w okolicach kolejowych stacji przeładunkowych, elewatorów zbożowych i punktów oczyszczania ziarna zbóż, zaliczana jest do gatunków pojawiających się przejściowo i szybko wymierających na danym terenie. Z tego też powodu jej stanowiska szybko zanikają. Ambrozja rosnąca w Polsce najlepiej rozwija się w miejscach słonecznych i osłoniętych, z podłożem suchym, o małej żyzności. Ambrozja wg rozporządzenia MRiGŻ z dnia 6 lutego 1996 roku w sprawie zwalczania organizmów szkodliwych (DzU nr 15 poz. 81) jest organizmem szkodliwym, podlegającym obowiązkowi zwalczania z urzędu. Wraz ze zmianami klimatycznymi oraz zwiększeniem terenów dogodnych dla rozwoju ambrozji możliwe jest osiedlanie się ambrozji na nowych obszarach.
Aspekty kliniczne
Na obszarach, gdzie pyłek ambrozji występuje masowo, około 6 do 12% populacji wykazuje nadwrażliwość na alergeny pyłku tej rośliny.
Ważne!
U osób uczulonych na alergeny pyłku ambrozji wystąpić mogą reakcje alergiczne po kontakcie z alergenami pyłku bylicy i ekstraktu z koszyczków rumianku (np. w kosmetykach i herbacie).
Aspekty aerobiologiczne
Ziarna pyłku ambrozji są stosunkowo lekkie, co pozwala na daleki transport tych ziaren. Na obszarach gdzie ambrozja rośnie masowo reakcje alergiczne występują u osób nadwrażliwych na alergeny pyłku tej rośliny przy stężeniu od 40 do 200 ziaren pyłku/m3 powietrza. Pyłek ambrozji w wysokim stężeniu obserwowany był m.in. w Szczecinie, Wrocławiu, Opolu, Sosnowcu, Krakowie, Lublinie, Rzeszowie, a w średnim stężeniu w Warszawie, Bydgoszczy i Piotrkowie Trybunalskim.
Wydaje się, iż pomimo znacznych różnic w stężeniu pyłku ambrozji w atmosferze różnych miast Polski, oraz kontrowersji odnośnie do pochodzenia obecnych w atmosferze Polski ziaren pyłku, warto uwzględnić możliwość nadwrażliwości na alergeny pyłku ambrozji, szczególnie u chorych, którzy przebywali przez dłuższy okres w krajach o wysokim stężeniu pyłku tej rośliny (Francji, północnych Włoszech, w krajach bałkańskich, południowej Austrii, na Węgrzech i na Ukrainie).