Owoc banana daje częste odczyny krzyżowe z białkiem lateksu, a nieco rzadziej z owocami (orzechami) kasztana jadalnego, z którymi nie jest botanicznie spokrewniony.
U niektórych chorych obserwowano także współistniejące uczulenie na kiwi i awokado, ale nie udowodniono, że jest to wynikiem odczynów krzyżowych. Jednowartościowa nadwrażliwość na banany należy do rzadkości.
W grupie 45 chorych uczulonych na te owoce, u których badano alergię na 13 jarzyn lub innych owoców, nie wykryto ani jednego takiego przypadku. Dwóch pacjentów poza bananami było uczulonych na jeszcze jeden z tych produktów spożywczych pochodzenia roślinnego, trzech – na 2, czterech – na 4, pięciu – na 4, a 12 – na ponad 10 innych owoców lub jarzyn.
Uwaga! Alergia na lateks jest na tyle częsta, że zawsze należy informować o niej chirurgów i stomatologów, którzy mają wykonywać zabieg u pacjenta źle znoszącego banany.
Alergia na banany nie jest rzadka. Obserwując w Hiszpanii 7698 pacjentów dermatologicznych, wykryto wśród nich 142 osoby uczulone na pokarm; 33 było nadwrażliwych na świeże owoce, a wśród nich 12 na banany. W innym ośrodku u 13 spośród 25 dorosłych pacjentów (średni wiek 33 lata) wykryto uczulenie na pokarmy, w tym u 7 na banany. Wielu tym pacjentom szkodziło kilka artykułów spożywczych pochodzenia roślinnego. W Kanadzie w grupie 47 nadwrażliwych na lateks dodatnie próby punktowe z bananami miało 38% badanych. Podobnie w Niemczech u 138 osób uczulonych na lateks (średni wiek 29 lat) dodatnie próby z bananami stwierdzano u 33,1%. Nadwrażliwość na omawiany owoc jest najczęstsza w wieku 20–40 lat, ale zdarza się niekiedy także u dzieci. Ciężki odczyn anafilaktyczny po spożyciu banana obserwowano u 3-letniego chłopca; okazało się, że ma on również dodatni wynik próby punktowej z lateksem.
Banany – jak wiele innych produktów spożywczych – zwykle częściej dają dodatnie próby punktowe lub śródskórne (wyniki prób płatkowych są z reguły ujemne) oraz RAST niż powodują objawy kliniczne. W jednym z ośrodków dodatni wynik RAST z wyciągiem bananów uzyskano u 63% uczulonych na lateks, innej metody immunologicznej (immunoblast) – u 89%, podczas gdy kliniczne objawy nadwrażliwości stwierdzono tylko u 50%. W innej grupie 111 osób młodych bądź w średnim wieku wykryto swoiste IgE u 45, ale objawy alergii występowały wyłącznie u 23. Alergia na lateks i banany dzięki odczynom krzyżowym często współistnieje. Jednak metodą hamowania RAST wykryto u takich nadwrażliwych ciekawe zjawisko: preinkubacja z lateksem całkowicie hamowała RAST z wyciągiem bananów, a preinkubacja z bananami – tylko częściowo hamowała RAST z lateksem. Dowodziło to, że wyłącznie część antygenów lateksu daje odczyny krzyżowe z białkiem banana. W surowicach niektórych chorych stwierdzano aż 15 przeciwciał reagujących i z bananami, i z lateksem, a dwa alergeny (kD 33 i kD 37) oceniono jako większe.
U osób nieuczulonych na lateks alergia na banany wprawdzie także niekiedy występuje, ale obserwuje się ją znacznie rzadziej; w jednej grupie nadwrażliwych na pyłki (169 chorych) tylko u 3,5%, a w innych (265 pacjentów) – u 1,9%. U 78 osób dorosłych z alergicznymi chorobami dróg oddechowych odsetek ten nie przekraczał 5 i był zbliżony do odsetka uczulonych na mleko.
Objawy kliniczne uczulenia na banany są różnorodne. Najczęściej stwierdza się pokrzywkę kontaktową. Występuje ona zwłaszcza na wargach, ale nieraz także na opuszkach palców. Opisywano również zespół alergiczny jamy ustnej, ale nie jest to zjawisko częste. Zdarza się wstrząs anafilaktyczny. Pokrzywka bywa też uogólniona. Wielokrotnie opisywano trudności w oddychaniu, czasami łzawienie i objawy nieżytu nosa. U 18 osób z dodatnimi wynikami prób z bananami u połowy uczulenie przebiegało bezobjawowo, u 3 występował tylko świąd rąk i skóry w okolicy warg, a u pozostałych różnie nasilone objawy anafilaksji (u jednego bardzo ciężkie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego z wymiotami i silnym bólami brzucha). Wprawdzie w innej grupie chorych źle znoszących owoce banany były odpowiedzialne za 75% przypadków wstrząsu anafilaktycznego i 40% napadów astmy, ale tak duże odsetki otrzymuje się rzadko, gdyż złe znoszenie bananów spostrzec łatwo, a ich unikanie nie stwarza trudności, więc do burzliwych reakcji anafilaktycznych zwykle nie dochodzi.
